Istanbulski protokol (Priručnik o efikasnom istraživanju i dokumentovanju mučenja i drugog svirepog, nečovečnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja) je prvi međunarodni priručnik koji sadrži smernice za stručnjake iz oblasti prava i medicine čiji je osnovni cilj utvrđivanje mučenja, adekvatno istraživanje, kažnjavanje počinalaca i izveštavanje nadležnih tela.
Inicijativa za implementaciju Istanbulskog protokola potiče od Međunarodnog saveta za rehabilitaciju žrtava torture (International Rehabilitation Council for Torture Victims, IRCT), Svetskog medicinskog udruženja (World Medical Association, WMA), Fondacije za ljudska prava Turske (Human Rights Foundation of Turkey, HRFT), i Lekara za ljudska prava SAD (Physicians for Human Rights USA, PHR USA). Prvi deo projekta (IPIP) sproveden je u Gruziji, Meksiku, Maroku, Šri Lanki i Ugandi; u drugi deo (IPIP2) uključeni su Egipat, Ekvador, Kenija, Filipini i Srbija.
Beogradski centar za ljudska prava, Međunarodna mreža pomoći i Institut za sudsku medicinu Medicinskog fakulteta u Beogradu održali su dva trening seminara.
Prvi trening: Istraživanje i dokumentovanje mučenja i zlostavljanja u skladu sa Istanbulskim protokolom održan je u oktobru 2007. Cilj prvog treninga je upoznavanje sa osnovnim standardima i načelima Istanbulskog protokola kao i analiza mogućnosti primene u Srbiji. Treningu su prisustvovali predstavnici nevladinih organizacija, stručnjaci iz oblasti medicine (psiholozi, psihijatri, specijalisti sudske medicine) i pravnici (sudije, tužioci i advokati). Nakon održanog treninga učesnici su zaključili da je neophodno preduzeti dalje korake i pronaći mere kako bi se poboljšala komunikacija i saradnja svih sektora (državnih i civilnih) koji mogu biti uključeni u borbu protiv mučenja.
Predavači na seminaru bili su:
Uwe Jacobs, psiholog, Survivals International, SAD
Onder Ozkalupci, specijalista sudske medicine, Turska
Lia Mukahashavria, pravnica, Gruzija
Kevin Laue, pravnik, Redress, Velika Britanija
Nils Rune Christensen, kortinator projekta, IRCT, Danska
Sandrina Špeh Vujadinović, psihološkinja, IAN, Srbija
Đorđe Alempijević, specijalista sudske medicine, Institut za sudsku medicinu, Srbija
Marina Mijatović, pravnica, Beogradski centar za ljudska prava, Srbija
Drugi trening: Istraživanje i dokumentovanje psiholoških dokaza mučenja i zlostavljanja organizovali su Beogradski centar za ljudska prava i Međunarodna mreža pomoći (IAN) uz podršku Međunarodnog saveta za rehabilitaciju žrtava torture (IRCT) u martu 2009. Na seminaru je uz aktivno ucešće učesnika razmatran značaj psiholoških dokaza torture, njihova ocena tokom sudskog postupka i uticaj na određivanje adekvatnih mera lečenja posttraumatskog stresnog poremećaja (PTSP). Trening seminaru su prisustvovali stručnjaci iz oblasti prava, psihologije i nevladinog sektora.
Predavači na seminaru bili su:
Sandrina Špeh Vujadinović, psihološkinja, IAN, Beograd
Stanislava Vuković, psihološkinja, IAN, Beograd
Mina Mitić Lazarević, psihološkinja, IAN, Beograd
Marina Mijatović, pravnica, Beogradski centar za ljudska prava
Beogradski centar za ljudska prava i Redress Trust pripremili su priručnik „Akcija protiv mučenja: praktični vodič kroz Istanbulski protokol za advokate u Srbiji“
Na predlog Međunarodnog saveta za rehabilitaciju žrtava torture Beogradski centar za ljudska prava, Međunarodna mreža pomoći i Institut za sudsku medicinu napisali su izveštaj o primeni domaćeg zakonodavstva i međunarodnih standarda o mučenju. „Serbia Country Assessment Report“
Međunarodni savet za rehabilitaciju žrtava torture je na proslavi godišnjice Istanbulskog protokola predstavio knjigu „Shedding light on a dark practice – Using the Istanbul Protocol to document torture“. Publikacija se sastoji od 16 članaka koji su napisali stručnjaci pravne i medicinske struke iz zemalja u kojima je sproveden projekat implementacije. Opširnije…
