„Skype suđenja“ umanjuju garancije za zaštitu od zlostavljanja
Beogradski centar za ljudska prava ukazuje javnosti na probleme koji mogu biti prouzrokovani sprovođenjem glavnih pretresa korišćenjem tehničkih sredstava za prenos zvuka i slike (aplikacija Skype), u svetlu apsolutne zabrane mučenja, nečovečnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja. Prema oceni Centra, sprovođenje glavnih pretresa na ovaj način može da umanji garancije za zaštitu od zlostavljanja, koje proizlaze iz člana 25. Ustava Republike Srbije i člana 3. Konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda od kojih ne sme da se odstupa ni za vreme vanrednog stanja.
Okrivljeni koji je bio žrtva zlostavljanja i koji se tokom glavnog pretresa fizički nalazi pod kontrolom službenih lica koja su ga zlostavljala ili su u bliskoj hijerarhijskoj ili organizacionoj vezi sa učiniocima zlostavljanja, a ne u zgradi suda, zbog straha od odmazde može biti obeshrabren da sudu iznese navode o zlostavljanju koje je pretrpeo. Obeshrabrivanju okrivljenog da sudu ili braniocu iznese navode o zlostavljanju može značajno doprineti situacija u kojoj okrivljeni ni sa svojim braniocem ne ostvaruje lični kontakt, nego komunicira putem tehničkih sredstava za prenos slike i zvuka.
Sem toga, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, nadležni organi su dužni da sprovedu istragu ako postoje jasne indicije da se zlostavljanje desilo (na primer, modrice i povrede na telu okrivljenog) i u slučajevima kada žrtva zlostavljanja formalno ne podnese pritužbu (Stanimirović protiv Srbije, br. predstavke 26088/06, presuda od 18. oktobra 2011, st. 39). U ovom pogledu je upitna mogućnost sudije da uoči povrede na telu okrivljenog tokom glavnog pretresa u kojem je njegovo prisustvo obezbeđeno korišćenjem tehničkih sredstava za prenos zvuka i slike. Ovu mogućnost je u nekim slučajevima Evropski sud za ljudska prava uzimao u obzir ispitujući povredu člana 3. Konvencije (Almaši protiv Srbije, br. predstavke 21388/15, presuda od 8. oktobra 2019, st. 82).
Od proglašenja vanrednog stanja u Srbiji 15. marta 2020. godine, Centar je podneo tri krivične prijave protiv policijskih službenika zbog sumnje da su, koristeći neopravdanu silu prema građanima koji su prekršili zabranu kretanja, učinili krivično delo zlostavljanja i mučenja iz člana 137. Krivičnog zakonika. Beogradski centar za ljudska prava još jednom napominje da ukazivanja na pravne nedostatke velikog broja mera, donetih za vreme vanrednog stanja uvedenog zbog pandemije COVID-19 nemaju za cilj pozivanje građana na nepoštovanje donetih odluka, čak i kada su nesaglasne sa Ustavom Srbije, već da doprinesu očuvanju vladavine prava i poštovanju ljudskih prava svih građana Srbije.
